Podatki to obowiązkowe świadczenia pieniężne nakładane na osoby fizyczne i prawne przez państwo lub jednostki samorządu terytorialnego. Stanowią one podstawowe źródło dochodów publicznych, które finansują wydatki rządowe, infrastrukturę, system ochrony zdrowia, edukację, wojsko oraz inne potrzeby społeczne. W odróżnieniu od opłat czy składek, podatki nie są bezpośrednio związane z konkretnym świadczeniem zwrotnym ze strony państwa – obowiązek ich płacenia wynika z przepisów prawa i jest egzekwowany przez organy skarbowe. System podatkowy w danym kraju ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania gospodarki, wpływając na poziom inwestycji, konsumpcję oraz rozwój przedsiębiorstw.
Podatki dzielą się na bezpośrednie i pośrednie. Podatki bezpośrednie są nakładane bezpośrednio na dochód, majątek lub działalność gospodarczą podatnika. Przykładami są podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) oraz podatek od nieruchomości. Podatki pośrednie są doliczane do ceny towarów i usług i płacone przez konsumentów w momencie zakupu. Najbardziej powszechnym podatkiem pośrednim jest podatek od towarów i usług (VAT), który stanowi istotne źródło dochodów budżetowych większości państw. Inne przykłady to akcyza na wybrane towary (np. paliwa, alkohol, papierosy) oraz cło, nakładane na towary importowane.
System podatkowy powinien być sprawiedliwy, przejrzysty i efektywny, aby wspierać rozwój gospodarczy oraz zapewniać stabilność budżetową kraju. W zależności od polityki fiskalnej, podatki mogą być progresywne, co oznacza, że wyższe dochody są opodatkowane wyższą stawką, lub proporcjonalne, gdzie wszyscy podatnicy płacą ten sam procent dochodu. Optymalne zarządzanie systemem podatkowym ma kluczowe znaczenie dla równowagi między poborem podatków a stymulowaniem wzrostu gospodarczego. Rządy mogą stosować ulgi podatkowe, zwolnienia lub preferencyjne stawki dla określonych grup społecznych i sektorów gospodarki, aby wspierać ich rozwój oraz minimalizować nierówności społeczne.
