Cykl życia produktu to koncepcja marketingowa i biznesowa opisująca kolejne fazy, przez które przechodzi produkt od momentu jego wprowadzenia na rynek aż do wycofania. Każdy produkt, niezależnie od branży, podlega naturalnym zmianom popytu, sprzedaży oraz konkurencji, co wpływa na strategie marketingowe i operacyjne firm. Model ten pomaga przedsiębiorstwom dostosować działania promocyjne, politykę cenową oraz inwestycje w rozwój produktu, aby maksymalizować jego rentowność na różnych etapach życia.
Cykl życia produktu składa się z czterech głównych faz: wprowadzenia, wzrostu, dojrzałości i spadku. W fazie wprowadzenia produkt pojawia się na rynku, a sprzedaż rośnie powoli ze względu na ograniczoną świadomość konsumentów i wysokie koszty promocji. W fazie wzrostu produkt zdobywa popularność, a sprzedaż dynamicznie rośnie, co wiąże się z koniecznością zwiększenia produkcji oraz budowania przewagi konkurencyjnej. Etap dojrzałości charakteryzuje się stabilizacją sprzedaży i wysoką konkurencyjnością, co wymaga intensyfikacji działań marketingowych i wprowadzania innowacji. Ostatnia faza, czyli spadek, następuje, gdy popyt maleje, a firmy decydują się na wycofanie produktu lub jego modyfikację w celu przedłużenia cyklu życia.
Zarządzanie cyklem życia produktu ma kluczowe znaczenie dla firm, ponieważ umożliwia skuteczne dostosowywanie strategii biznesowych do zmieniających się warunków rynkowych. W każdej fazie konieczne jest monitorowanie wyników sprzedaży, analiza konkurencji oraz dostosowywanie polityki cenowej i promocyjnej. Firmy często podejmują działania mające na celu wydłużenie życia produktu, na przykład poprzez rebranding, modernizację lub wprowadzanie nowych funkcjonalności. Umiejętne zarządzanie cyklem życia pozwala zwiększyć zyski, zoptymalizować inwestycje i lepiej reagować na zmieniające się potrzeby klientów.
