Koszt alternatywny (ang. opportunity cost) to wartość utraconych korzyści wynikających z podjęcia określonej decyzji ekonomicznej. W praktyce oznacza on rezygnację z jednej opcji na rzecz innej, co wiąże się z koniecznością wyboru najbardziej efektywnego wykorzystania zasobów. Koncepcja ta odgrywa kluczową rolę w ekonomii, finansach oraz zarządzaniu strategicznym, pomagając firmom i jednostkom w podejmowaniu decyzji opartych na analizie potencjalnych strat i zysków. Koszt alternatywny nie jest zazwyczaj uwzględniany w tradycyjnych zestawieniach finansowych, ale jego świadomość pozwala na bardziej efektywne alokowanie zasobów.
Analiza kosztu alternatywnego jest szczególnie istotna w procesach decyzyjnych dotyczących inwestycji, produkcji oraz zarządzania czasem. Przykładem może być wybór między reinwestowaniem zysków w rozwój firmy a wypłatą dywidendy dla akcjonariuszy – każda z tych decyzji wiąże się z określonymi konsekwencjami finansowymi. Koszt alternatywny występuje również w decyzjach konsumenckich, np. jeśli osoba decyduje się na zakup samochodu zamiast inwestowania tych samych środków w edukację, traci potencjalne korzyści związane z podniesieniem kwalifikacji zawodowych.
Znaczenie kosztu alternatywnego polega na tym, że pomaga on ocenić skuteczność podejmowanych decyzji oraz ich długoterminowe konsekwencje. Organizacje stosują tę koncepcję w analizie strategicznej, planowaniu finansowym oraz ocenie projektów inwestycyjnych. Uświadomienie sobie kosztu alternatywnego pozwala na minimalizowanie strat wynikających z nieoptymalnych decyzji i zwiększanie efektywności ekonomicznej. W praktyce oznacza to konieczność uwzględniania zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich skutków każdej decyzji, co przekłada się na bardziej świadome i racjonalne zarządzanie zasobami.
