Neutralność podatkowa to zasada systemu podatkowego, która zakłada, że podatki nie powinny wpływać na decyzje gospodarcze przedsiębiorstw i konsumentów oraz nie powinny zakłócać mechanizmów rynkowych. Oznacza to, że system podatkowy powinien być skonstruowany w taki sposób, aby minimalizować ingerencję w decyzje dotyczące inwestycji, konsumpcji, produkcji oraz oszczędności. Neutralność podatkowa ma na celu zapewnienie sprawiedliwego i efektywnego funkcjonowania gospodarki, przy jednoczesnym utrzymaniu odpowiedniego poziomu dochodów państwa. W praktyce oznacza to unikanie preferencji podatkowych dla wybranych sektorów gospodarki oraz eliminację niepotrzebnych obciążeń administracyjnych związanych z rozliczaniem podatków.
Istnieją różne aspekty neutralności podatkowej, w tym neutralność pozioma i neutralność pionowa. Neutralność pozioma oznacza, że podmioty o podobnej sytuacji ekonomicznej powinny być opodatkowane w jednakowy sposób, niezależnie od źródła dochodu czy struktury przedsiębiorstwa. Z kolei neutralność pionowa zakłada, że podatki powinny być progresywne lub proporcjonalne do dochodów, aby nie obciążać nadmiernie określonych grup społecznych. Ponadto neutralność podatkowa obejmuje również aspekty międzynarodowe, gdzie systemy podatkowe nie powinny powodować sztucznej relokacji kapitału ani faworyzować konkretnych jurysdykcji w sposób naruszający zasady uczciwej konkurencji.
Wdrożenie neutralnego systemu podatkowego jest wyzwaniem, ponieważ wiele krajów stosuje różne ulgi, zwolnienia i preferencje podatkowe w celu wspierania określonych sektorów gospodarki. Takie podejście może prowadzić do nierówności oraz zwiększonej złożoności systemu podatkowego. Dlatego w nowoczesnych systemach fiskalnych dąży się do uproszczenia przepisów, eliminacji luk prawnych oraz stworzenia transparentnych i przewidywalnych regulacji. Neutralność podatkowa jest kluczowa dla zrównoważonego wzrostu gospodarczego, ponieważ pozwala na optymalne alokowanie zasobów i zachęca do efektywnej działalności gospodarczej bez sztucznych barier podatkowych.
