Pracujący rodzice mają możliwość skorzystania z szeregu udogodnień, ulg, a także różnego rodzaju praw i świadczeń związanych ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem. Jednym z nich jest urlop wychowawczy, który przysługuje – wbrew obiegowej opinii – obojgu rodzicom. Nie jest więc tak, że może z niego skorzystać jedynie matka dziecka. Zanim zdecydujesz się na taką formę opieki nad dzieckiem, warto poznać zarówno plusy, jak i minusy urlopu wychowawczego.
SPIS TREŚCI
Na czym polega urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy to jedna z opcji dla osób, które chcą być ze swoimi pociechami jak najdłużej w pierwszych latach życia. To dobre rozwiązanie, jeśli nie chcemy oddawać dziecka do żłobka czy przedszkola, a jednocześnie nie mamy możliwości zorganizowania mu żadnej innej opieki. Osoby, które decydują się na urlop wychowawczy, muszą mieć świadomość, że w najczęściej będzie to okres, w którym nie będą otrzymywały żadnego wynagrodzenia. Jest to bowiem urlop bezpłatny.
Komu przysługuje urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy to jedno ze świadczeń, które wynikają z przepisów kodeksu pracy i są przeznaczone dla rodziców chcących sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem. Aby skorzystać z urlopu wychowawczego, trzeba mieć przepracowane 6 miesięcy, ale niekoniecznie u jednego pracodawcy. Okresy pracy u różnych pracodawców mogą się sumować. Z założenia urlop wychowawczy jest bezpłatny. Istnieje jednak świadczenie nazywane zasiłkiem wychowawczym, czyli 400 złotych co miesiąc. Jest to jednak dodatek do zasiłku rodzinnego, a żeby z niego skorzystać, trzeba mieć ustalone prawo do zasiłku rodzinnego.
W praktyce zasiłek wychowawczy dostępny jest więc wyłącznie dla osób z najniższymi dochodami – prawo do zasiłku rodzinnego ustalane jest bowiem na podstawie kryterium dochodowego. Osoby, które mają wyższe zarobki, nie mają w czasie urlopu wychowawczego żadnego wynagrodzenia. Takie rozwiązanie jest więc korzystne wyłącznie wtedy, gdy drugi rodzic ma stabilne i na tyle wysokie dochody, że jest w stanie w czasie urlopu wychowawczego utrzymać całą rodzinę.
Wymiar urlopu wychowawczego
Urlop wychowawczy przysługuje rodzicom łącznie w wymiarze 36 miesięcy, czyli trzech lat. Nie ma natomiast żadnych wytycznych zapisanych w prawie pracy, które mówiłyby o tym, ile czasu przysługuje matce, a ile ojcu dziecka. Przykładowo matka może wziąć urlop wychowawczy na dwa lata, a ojciec na rok. Ważny jest natomiast fakt, że każdemu z rodziców przysługuje co najmniej jeden miesiąc urlopu wychowawczego. Nie ma więc możliwości, by jeden z rodziców wykorzystał maksymalne 36 miesięcy urlopu wychowawczego.
Decydując się na urlop wychowawczy, warto również dokładnie sprawdzić, jak długo będzie on przysługiwał. Wbrew obiegowej opinii, nie jest to urlop dla rodziców najmłodszych dzieci. Urlop wychowawczy można bowiem wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Prawo do urlopu nie ustaje więc wraz z 6 urodzinami małoletniego. Nawet, jeśli dziecko ma 6 urodziny w styczniu, rodzic ma prawo wykorzystać urlop wychowawczy do końca grudnia tego roku kalendarzowego. Możliwe jest również, aby oboje rodziców korzystało z urlopu wychowawczego w jednym czasie. Wtedy jednak wykorzystany wymiar mnożony jest mnożony razy dwa.
Przerwanie urlopu wychowawczego
Pracownicy, którzy przebywają na urlopie wychowawczym, nie muszą wykorzystać go całkowicie, do daty, którą zadeklarowali we wniosku o urlop. Zdarzają się sytuacje, gdy pojawia się potrzeba powrotu do pracy wcześniej. Najczęściej jest to podyktowane kwestiami finansowymi – gdy tylko jeden rodzic pracuje, może być trudno utrzymać całą rodzinę. Bywa też tak, że rodzic decyduje się na urlop wychowawczy, gdy dziecko nie dostanie się do przedszkola, a potem uda się znaleźć mu miejsce. Wtedy też urlop wychowawczy staje się bezcelowy.
Pracownik może w każdym czasie przerwać urlop wychowawczy i wrócić do pracy. Musi się to jednak odbywać za zgodą pracodawcy, trzeba również poinformować go o tym na 30 dni przed planowanym terminem powrotu do pracy. Pracodawca ma natomiast obowiązek przyjąć pracownika przerywającego urlop wychowawczy na to samo stanowisko, które zajmował przed przejściem na urlop wychowawczy lub na stanowisko równoległe. A jeśli nie jest to możliwe – na inne stanowisko, które odpowiada kwalifikacjom zawodowym pracownika.
Pracodawca musi również zapewnić pracownikowi wynagrodzenie co najmniej takie samo, jak przed urlopem wychowawczym. Zarówno przeniesienie na niższe stanowisko, jak i obniżenie wynagrodzenia to naruszenie przepisów prawa pracy i jedna z najczęstszych przyczyn sporów sądowych pomiędzy pracownikami a pracodawcami.
